فسيل آركئوپتريكس

آركئوپتريكس كه ازكلمه قديمي يونان archaios به معناي "قديمي" و petryx به معناي "پر" يا "بال" گرفته شده است. Archaeopteryx از جمله قديمي ترين و بدوي ترين پرندگاني است كه شناخته شده اند. اين پرنده در اواخر دوره ژوراسيس، يعني حدود 155 – 150 ميليون سال پيش و در منطقه اي كه هم اكنون آن را آلمان مي ناميم، مي زيسته است. در زبان آلماني، آركئوپتريكس را با نام آروگل هم  مي شناسند كه اين كلمه در زبان آلماني به معناي «پرنده اوليه» يا «اولين پرنده» است. البته اين نام آلماني در كشورهاي انگليسي زبان هم به كار مي رود.
در دوره اي كه آركئوپتريكس ها زيست مي كردند، اروپا حاوي مجموعه جزايري در درياي كم عمق حاره اي گرم بوده، نسبت به زمان كنوني، خيلي به خط استوا نزديك تر بود. اركئوپتريكس ها داراي پرو بال بوده، اما در عين حال دندان و اسكلتي شبيه به دايناسورهاي گوشتخوار داشت؛ بنابراين هم داراي خصوصيات پرنده اي و هم دايناسوري بود.

براي مشاهده متن كامل به ادامه مطلب برويد...

آركئوپتريكس كه ازكلمه قديمي يونان archaios به معناي "قديمي" و petryx به معناي "پر" يا "بال" گرفته شده است؛ Archaeopteryx از جمله قديمي ترين و بدوي ترين پرندگاني است كه شناخته شده اند. اين پرنده در اواخر دوره ژوراسيس، يعني حدود 155 – 150 ميليون سال پيش و در منطقه اي كه هم اكنون آن را آلمان مي ناميم، مي زيسته است. در زبان آلماني، آركئوپتريكس را با نام آروگل هم  مي شناسند كه اين كلمه در زبان آلماني به معناي «پرنده اوليه» يا «اولين پرنده» است. البته اين نام آلماني در كشورهاي انگليسي زبان هم به كار مي رود.
 

در دوره اي كه آركئوپتريكس ها زيست مي كردند، اروپا حاوي مجموعه جزايري در درياي كم عمق حاره اي گرم بوده، نسبت به زمان كنوني، خيلي به خط استوا نزديك تر بود. اركئوپتريكس ها داراي پرو بال بوده، اما در عين حال دندان و اسكلتي شبيه به دايناسورهاي گوشتخوار داشت؛ بنابراين هم داراي خصوصيات پرنده اي و هم دايناسوري بود.

آركئوپتريكس از لحاظ اندازه و اندام، به كلاغهاي سياه اروپايي شباهت داشته، داراي بالهاي گرد پهن و يك دم بلند بوده است. آركئوپتريكس مي توانسته است حدود نيم متر بلندي، و يا 1.6 فوت طول داشته باشد.(olooms.ir) پرهاي او شبيه به پرهاي پرندگان كنوني بوده، كه اين امر نشانگر توانايي پرواز است. از طرفي اين جانور با داشتن آرواره ها و دندانهاي تيز، و سه انگشت خميده و پنجه مانند و يك دم طويل استخواني، داراي خصوصيات خزندگان نيز مي باشد. اين مشخصه ها كه با دايناسورهاي دراپاد تطبيق دارند، باعث شده است كه آركئوپتريكس در مناظرات مربوط به فرضيه سير تكاملي داراي مباحث گرمي باشد. بسياري از افراد آن را « پيوند گم شده» حقيقي تصور مي كنند. در سال 1862، توصيف اولين نمونه سالم آركئوپتريكس، يعني تنها دو سال پس از انتشار مقاله چارلز داروين تحت عنوان « منشاء گونه ها»، منجر به طوفاني پرحرارت از مناظرات درباره سيرتكاملي و نقش فسيلهايي گرديد كه تا به امروز باقي مانده اند.
 

گونه هاي آركئوپتريكس

تا كنون 8 گونه از آركئوپتريكس ها شناسايي شده است (يعني هفت نمونه حقيقي و يك نمونه از پر):(olooms.ir)

(1)پر، كه در سال 1860 در نزديكي سولنهورف يافته شد (2) گونه لندني؛ كه در سال 1861 در نزديكي لانگنالتيم يافته شد (3) گونه برليني؛ كه در سال 1877 در نزديكي بولمبرگ يافته شد (4) گونه ماكس بورگ؛ كه در سال 1958 در نزديكي لانگنالتيم يافته شد (5) گونه هارلم يا تيلر كه اين گونه در حقيقت در نزديكي رينبورگ و در سال 1855 يافته شده بود، يعني پنج سال پيش از يافتن پر (6) گونه ايكستات كه در نزديكي وركسل در سال 1951 يافته شد (7) گونه سولنهورف كه در سال 1960 در نزديكي ايكستات يافته شد (8) گونه سولنهورف – آكتين – ورين كه گونه اي جديد بوده، توسط ولنهورف معرفي شد (1993).
 

خصوصيات مرغي آركئوپتريكس

در قلمروهاي علمي امروزي درباره جايگاه آركئو در ميان جانوارن سير تكاملي مسائل زيادي گفته شده است. بحث رايجي كه هم اكنون وجود دارد آن است كه آركئو نمي تواند يك فسيل انتقالي ميان پرندگان و دايناسورها باشد چرا كه يك پرنده است. از آنجايي كه آركئو حقيقتاً جزء طبقه پرندگان قرار گرفته، اما اين طبقه بندي براساس 4 خصوصيت اصلي انجام شده است كه دو عدد از اين خصوصيات تنها به پرندگان تعلق ندارند، به همين خاطر چنين اظهار نظري، به انكار برخي حقايق منجر مي گردد.(olooms.ir) اين طبقه بندي چنين حقيقتي را ناديده مي گيرد كه آركئو داراي خصوصيات بسياري است كه منحصر به فرد بوده، خصوصياتي هستند كه پرندگان از آنها بي بهره اند. مي توان آركئو را به دليل چهار خصوصيت واضح زير همتاي پرندگان دانست:

 

۱) پرها

پرها جزء ويژگي هاي تشخيصي پرندگان كنوني هستند. اين يكي از دلائل اصلي براي دسته بندي آركئوها جزء پرندگان مي باشد چرا كه هيچ يك از ساير جانوران كنوني داراي پرنمي باشند. داشتن پر يكي از خصوصيات پرندگان بوده، شخص را به ياد پرندگان مي اندازد. البته، در اواخر سال 1996، در چين اكتشافي شد كه مي تواند اين ديدگاه را تغيير بدهد. يك دايناسور تروپاد كوچك كه به آن سينوسائوروپتريكس مي گويند يافته شد كه در پشت خود داراي چيزي شبيه به پر بود. البته، تشخيص بافت آن نامعلوم بوده به همين دليل دراين باره اندكي ابهام وجود دارد كه آيا آن علائم نشانگر وجود پربوده اند يا خير.

2)   انگشت بزرگ

اين هم يكي از خصوصيات پرندگان بوده و دايناسورها داراي اين ويژگي نيستند. اگرچه انگشتان بزرگ خميده در ساير گروهها يافته شده است، اما تا آنجا كه من آگاهي دارم، چنين مشخصه اي در دايناسورها يافت نشده است. البته در برخي از دايناسورها يك انگشت بزرگ لبه برگشته در برخي از دايناسورها ديده شده و چنين حالتي در برخي دايناسورهاي تروپاد مشاهده شده است.

3)    فوركولا (استخوان جناق سينه) از دو ترقوه تشكيل شده است كه از وسط به يكديگر متصل شده اند.
 

در اينجا موضوع نامفهومي وجود دارد. باور براين بود كه داشتن فوركولا ويژگي است كه پرندگان را از دايناسورها متمايز مي سازد. حقيقتاً تا اين اواخر حتي وجود استخوان هاي ترقوه در ميان دايناسورهاي تروپاد هم اندك و محدود بوده است (يعني گروهي از دايناسورها كه بيش از همه به پرندگان شباهت داشته و پرندگان از آنها به وجود آمده اند. البته، كشف شده است كه دايناسورهاي تروپاد حقيقتاً‌ داراي استخوان هاي ترقوه بوده و اين استخوان در گونه هاي متعددي يافته شده است.(olooms.ir)
اين موضوع كشف شده است كه اين استخوان هاي ترقوه غالباً كوچك بوده و داراي بافت استخواني ضعيفي هستند. البته، در پرندگان هم يك چنين اختلافي از لحاظ استخوان ترقوه مشاهده شده، به ويژه در ميان كنگره داران و برخي از طوطي ها، استخوان ترقوه تحليل رفته و حتي از بين رفته است. بنابراين نبودن استخوان ترقوه در برخي از دايناسورهاي تروپاد  را مي توان بيشتر به دليل بافت استخواني ضعيف دانست تا اينكه تصور كنيم حقيقتاً فاقد آن بوده اند.

تصاويرمختلف از فسيل هاي اين خزنده پرنده :(براي بزرگنمايي،روي تصاوير كليك كنيد...)